Onderwerpen:
- Algemene werking van de schokdemper
- Inwaartse- / Uitwaartse slag
- Gevolgen van slechte schokdempers
- Schokdempers controleren
Algemene werking van de schokdemper:
Schokdempers verhogen het rijcomfort en verbeteren de wegligging. Ze hebben als doel om de schokken van het rijden over oneffenheden op te vangen.
Simpel voorbeeld van de werking: Als er een dunne bladveer met één uiteinde in een bankschroef wordt geklemd, de veer gebogen en vervolgens weer losgelaten wordt, zal de veer beginnen te trillen. Dus telkens weer vervormen met een eigen frequentie. Dit is met een schroefveer van een auto hetzelfde.
Als je met een wiel over een obstakel op de weg rijdt, vervormt de veer en raakt in trilling. Dit trilling kan worden versterkt bij een volgende obstakel, zodat deze weer doorveert. Aangezien het wiel de bewegingen van de veer volgt, zal het voortdurend op en neer springen. De schokdempers hebben tot taak de veertrillingen zo vlug mogelijk te dempen. Ze zetten bewegingsenergie om in warmte.
Een schokdemper heeft geen invloed op de hoogte van de auto. Een versleten schokdemper zal zorgen voor slechte rijprestaties, maar dat zal niet te zien zijn wanneer een auto stil op de parkeerplaats staat.
Inwaartse- / Uitwaartse slag:
Inwaartse slag:
Bij de inwaartse slag van de schokbreker verplaatst de zuiger zich ten opzichte van de cilinder naar beneden. Dan stroomt de olie onder de zuiger via de boringen naar de ruimte boven de zuiger. De druk op de olie is onder en boven de zuiger gelijk. Ter compensatie van het volume dat door de zuigerstang wordt ingenomen, stroomt de olie onder de zuiger via de bodemklep naar de reservoirbuis. De inwaartse slag dient soepel te gaan; er moet voorkomen worden dat de auto “opgetild wordt” bij een hobbel in het wegdek door dat de inwaartse slag zwaar zou gaan. De demping wordt verkregen door de uitwaartse slag.
Uitwaartse slag:
Bij de uitwaartse slag verplaatst de zuiger zich ten opzichte van de cilinder naar boven. Op de olie boven de zuiger wordt een bepaalde druk uitgeoefend, waardoor deze olie via boringen naar de ruimte onder de zuiger stroomt. De weerstand die de olie hierbij ondervindt, levert de kracht bij de uitwaartse bewegingen van de schokdemper. Via de bodemklep stroomt olie uit de reservoirbuis naar de ruimte onder de zuiger, om het volume dat door de zuigerstang wordt ingenomen te compenseren. De kracht die nodig is bij de uitwaartse slag is groter dan bij de inwaartse slag.
Bij een losse schokdemper zal het opvallen dat deze makkelijk kan worden ingedrukt, maar moeilijk weer uitgetrokken kan worden. Als de ingaande en uitgaande bewegingen beide soepel zouden gaan, zou dat betekenen dat de demper versleten is.
Gevolgen van slechte schokdempers:
- De remweg wordt langer. Als het wiel uitveert, wordt het contact met de weg verbroken, met als gevolg dat je een onderbroken remspoor hebt.
- In een bocht is het de wrijving tussen band en wegdek die de auto op de weg houdt. Met slechte schokdempers zal een auto in een bocht dan ook veel sneller wegslippen. Ook op een rechte weg is de wegligging minder goed.
- De besturing is minder nauwkeurig.
- Het karkas van de band wordt overmatig belast, wat zelfs een klapband tot gevolg kan hebben.
- Versleten schokdempers zorgen ook voor een typische bandenslijtage, waarbij de banden op willekeurige plekken grote slijtageplekken hebben en op andere plekken weer voldoende profiel.
Schokdempers controleren:
Opveertest:
De globale werking van schokdempers kan op de volgende manier worden gecontroleerd:
- Pak een stevig deel van het spatbord o.i.d. beet (wat niet zal indeuken bij krachtinspanning). Beweeg het met een vloeiende beweging op en neer, zodat de auto stevig in- en uitveert.
- Laat de auto na een aantal keer in- en uitveren los.
- De auto mag maximaal 2x nadeinen; in-uit en nogmaals in-uit.
- Blijft de auto meerdere malen in- en uitveren tot dat de carrosserie stil komt te taan, is de schokdemper versleten.
- Kan de auto zeer ver in- en uit worden geveerd zodat het wiel los van de grond komt, dan bied de schokdemper totaal geen demping meer. Wat er nu gebeurt, is dat de veer maximaal in- en uit kan veren zonder dat de uitverende beweging gedempt wordt. De maximale veerweg wordt in een kort tijdsbestek bereikt, waardoor de carrosserie steeds verder op en neer gaat. Het wiel kan in dat geval los van de grond komen bij de uitverende beweging. Dit laatste is erg gevaarlijk. Dit kan namelijk ook gebeuren tijdens het rijden. De kans op verongelukken wordt enorm vergroot wanneer men over slecht wegdek rijdt.
Schokdemper testbank:
De handmatige opveertest is niet geheel betrouwbaar. Een betere manier om schokdempers te testen is m.b.v. een schokdemper testbank. Vanaf een bepaalde hoogte worden de rijplaten ontgrendeld, waardoor de platen een stukje naar beneden vallen (ongeveer 20cm). Aan de hand van de resultaten van het nadeinen van de auto kan per wiel door de computer berekend worden in hoeverre de schokdemper versleten is.
